IRA-ILA: IRATZEEN HILABETEA. A propósito de septiembre-iraila, mes de los helechos.
Polypodium spp. HARITZ IRATZEA Egutegi gregorianoaren 9. hilabetea iraila da , iratzeen hilabetea, landare berezi honek euskal kulturan izan duen garrantziaren erakusle. Izan ere, desagertzeko arriskuan dauden baserriko bizimodu eta jardunetan, iratzeek leku nabarmena izan dute mendeetan zehar: sendabelar moduan, txerriaren azala erretzeko txerribodetan, labeak garbitzeko, ardi esnea iragazteko, elurra mantentzen laguntzeko elurzuloetan, gaztainak eztaltzeko kirikiñausietan,… Baina agian erabilpen nagusia aziendeen azpiak egokitzeko batzea izan da eta lan hori irailan egiten zen, gure mendietako larretan iratzeak lehortzen hasten direnean hain zuzen ere. Polypodium spp. HARITZ IRATZEA No es casualidad que “septiembre” en euskera sea “iraila”, literalmente “mes del helecho”, teniendo en cuenta la importancia que esta especial planta ha tenido durante siglos en el modo de vida del caserío vasco, unidad económica autosuficiente basada en la agri