KARDABERETAN

 EGUZKILORE TXIKIA Carlina vulgaris

 Gazteleraz/ Castellano

Ekainetik aurrera Arrañoko larreek bestelako itxura agertzen dute, ordurarte belar berde goxo eta  lore ederrez jantzitako landak,  sasi, asun eta kardaberaz beteta azaltzen  bait dira. Landare  horiek ez dira bereziki ederrak eta Arrañoko larreek jasaten duten  erabilpenen ondorioa besterik ez dira. Ezin dugu ahaztu gure mendi kutunak  jasaten duen giza presioa: hiri gune garrantzitsu batetik oso hurbil, herritarren aisialdirako gune esanguratsua eta horretaz gain, herriko  abeltzantza gunerik erabilena. 


ARMIKA Eryngium campestre 


ASTALARRA Dipsacus fullonum 

Giza jardunek ondorio ezberdinek dituzte, hala nola, lurzoruaren eraldaketa, nitrifikazioa,  pobretzea eta gai nutritiboen galtzea… eta  baldintza hauen zaleak diren  espezieak erakartzen dituzte (landare nitrofiloak, landaretza erruderala, espezie inbaditzaileak,e.a.)  eraldatutako lurzoru horiek okupatuz. Espezie hauen artean  kardaberak nabarmentzen dira.


ASTAKARDUA Cirsium vulgare 


LUBEAZUNA Centaurea calcitrapa 

Lore arraro samar dituzten  arantzadun landare handiak izaten dira kardaberak,  gehienak asterazeen familiakoak eta akenio formako fruitua dutenak (hazi hegalariak). Erabilpen ugari dituzte bai jaki goxo bezala (orburuak besteak beste), bai sendabelar moduan eta ondorioz zenbait lekutan landare oso estimatua da,  Eskozian esaterako, non nazio ikurra den. Itxura ez abegikor horren atzean   xarmarik badago beraz,  degratatutako lurzoru baztertuetara  lotzen  badugu ere.


KARDABERAIZKA  Scolymus hispanicus 

Arrañoko mendian ekaina eta iraila bitartean kardabera espezie zenbait agertzen dira (8 espezie antzeman ditugu) eta baten bat aipatzearren, eguzkilorearen genero bereko Cardina vulgaris aipatzeko modukoa da, bere ahizpa ederraren antz handia duena. Bestetik, kardaberaizka izeneko  landareak zabalpen handia du Arrañon ( beren tamaina handi eta lore hori ikusgarriei esker errez identifikatuko duguna) sendabelar moduan oso erabilia eta ospe handiko jakia Andaluziako lurretan.


Carduncellus mittissimus

Galactites spp.

Iruzkinak

Argitaratu iruzkina

Blog honetako argitalpen ezagunak

OKELURI BASERRIKO SAUKU UKENDUA/ Ungüento de sauco del caserío Okeluri

Irudia
Markuarturako errepidearen ondoan dago Okeluri baserria, Balintxa izeneko eremuan hain zuzen ere. Landaluze-Larrazabal auzoan kokatuko genuke, bertakoak Malkuartura lotuago sentitu arren. Orografikoki Arraño mendiko hegoaldeko magalean kokatuta dago eta egungo bideek kontrakoa badiote ere, mendigune honetako baserri eta auzoekin ere oso lotuta egon da. Santa Ageda-Magdalena ingurura doan estarta zaharra horren lekuko da. El caserío Okeluri se encuentra al lado de la carretera a Markuartu,    precisamente  en el paraje conocido como Balintxa. Cualquier laudioarra lo situaría en el barrio de Landaluze-Larrazabal, aunque los vecinos se sienten más unidos a Markuartu. La  orografía   nos lo sitúa  junto al arroyo de Balintxaerreketa, en la ladera sur del monte Arraño al que también ha estado unido como demuestra la vieja estarta que comunica estos caseríos con Santa Ageda-Magdalena. Saukue Balintxaerreketan Okeluri baserrikoak dira Asun eta Jesus Mari Barbara Ib
Irakurri informazio gehiago

MIHURA: LURRA ETA ZERUAREN ARTEAN / El muerdago: entre el cielo y la tierra.

Irudia
Neguko solstizioari lotutako landarea dugu mihura (Viscum album). Izendapen hau ezagunena bada ere, euskaraz hainbat gehiago hartzen ditu: bigura, bizka, migura, puhura, utzuri,… Interesgarria da   Gorka Menendezek “Gorbeialdeko sendabelar tradizionalak” liburuan agertutakoa, Orozkon jasoa antza: USTURA. No es casualidad que el muérdago sea una planta típica de las fiestas del solsticio de invierno, ya que es en   este momento cuando es más visible al estar sin hoja los árboles y también cuando tiene los frutos, además de su valor decorativo adecuado para estas fechas. Izan ere, landare berezi hau garai honetan nabarmentzen da gehien, zuhaitzek hostorik ez dutenean batetik eta bere fruituak agertzen dituenean bestetik.   Neguko jaietako apaingarrietan ohiko elementua dugu eta   Santo Tomaseko azoketan landarerik   salduena izaten da. Garaiotan    berritzen da     baserri eta etxe batzuen ateetan urte osoan zehar dingilizka utziko dugun adaxka berdea ,  
Irakurri informazio gehiago

LAMUZA-ARRAÑOKO ZUHAITZAK: ASTIGARRA/ ÁRBOLES DE ARRAÑO-LAMUZA: EL ARCE

Irudia
Astigar zuria, ostartxa / Falso plátano, Arce Blanco, Arce sicómoro Garai aldebres  hauetan, paseo kontenplatibo eta patxadatsuen onurak ez ditugu ahaztu behar. Eta udazkenaren zantzuak zabaltzen  hasi baino arinago, une egokia izan daiteke Lamuza-Arraño eremuko zuhaitz espezierik nabarmenetako bati erreparatzeko osteratxo ederrean. En estos convulsos tiempos no deberíamos olvidar los beneficios de un tranquilo paseo contemplativo. Y antes de que el otoño deje desnudas las especies de árboles caducifolias, puede ser buen momento para reparar en un tipo de árbol bien representado en nuestro entorno de Arraño-Lamuza, mientras damos un placentero paseo.     Eta bai zalantza barik, astigarra (Acer spp.) da parkean zein Arraño mendian oso  zabaldua dagoen zuhaitz mota, espezie ezberdinetan bada ere. Astigar gehienak  ezagutuko ditugu bere hostoen forma bereziagatik  eta ikur ezagun bat erabiltzearren, Kanadako banderan agertzen den zuhaitz hostoa, astigarra da. Hosto palmatuak dira, platan
Irakurri informazio gehiago